İŞE İADE (MAKALE – 1)
İş kanunu , iş yeri ve çalışma süresi ile ilgili olarak belirli şartları taşıyan işçilerin iş sözleşmesinin feshinin geçerli sebeplere dayandırılarak sağlanmasını şart koşmuştur.geçerli sebeple fesih şartına uyulmaması halinde işçiye işe iadesine ilişkin dava açma hakkı tanındığı gibi gerekli usule uygun olarak işe iade başvurusunda bulunan işçilerin işine iade edilmemesi halinde ise işçinin 4 ila 8 aylık bürüt ücretine tekabül edecek kadar iş verinin tazminat ödemesi gerekeceğini düzenlemiştir. Yaptığımız bu kısa özeti mevzuat ve yargıtay uygulamalarıyla detaylandırmak gerekirse.
Öncelikle geçerli feshe dayanma zorunluğu iş kanunun 18. Maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni şu şekildedir:
“ Madde 18 – Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz”
Görüldüğü üzere işçinin çalıştığı işyerinde 30 kişi ve daha fazla çalışanın olması ve ayrıca işe iade talep eden işçinin 6 aylık kıdeme sahip olması yani minimum 6 ay+1gün dür o iş yerinde çalışıyor olması gerekir.
İşyerinde 30 işçi çalışma şartını daha net ifade etmek gerekirse örneğin güvEnlik görevlisi olan bir işçinin mesaisini geçirdiği yerde aynı güvenlik firmasına ait sadece 10 kişi çalışıyor olabilir. Bu durum işe iade hakkını kullanırken yanılsamaya düşmenize sebep olabilir. Böyle bölünmüş bir çok yerde hizmet veren güvenlik,temizlik firmaları gibi işverenler bünyesinde çalışan işçiler için firmanın hizmet verdiği tüm yerlerdeki işçi toplamı göz önüne alınacaktır.
Bu sebeple işverenin, işçinin hizmet verdiği işe(aynı iş kolunda ki toplam işçi sayısına) göre ne kadar istihdamda bulunduğunun tespiti ve bunun sonucuna göre işe iade talebinin öne sürülmesi önemlidir.
Ayrıca belirmek gerekir ki işçi lehine olarak iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesi ile işe iade davasının açılmasında 30 işçi koşulu aranmayacağı şeklinde düzenleme yapılabilir. Bu tür düzenlemeler yargıtayca kabul edilmektedir.
Madde 18’de belirtilen şartların taşınmadığı hallerde açılan işe iade davaları red ile sonuçlanacağı gibi işçi üzerine işverenin vekille temsil edildiğini de var sayarak vekalet ücreti ödeme borcuda doğacaktır.
Bu sebeple yararlanılacak hukuki hakkın şartlarının taşınıp taşınmadığı ve somut duruma göre hangi hakkın kullanılacağının tespiti hem usul ekonomisi hemde maliyet açısından önemlidir.
İkinci yazımızda geçerli sebeplerin ne olduğu , hangi hallerde işe iade başvurusunun günceme geleceği konusunu ele alacağız.
Yorum ve sorularınızı konunun ekinde paylaşabilirsiniz.